De productie van kleding en andere soorten textiel heeft grote invloed op het milieu omdat daarvoor veel water, land, energie en chemicaliën nodig zijn. Ook veroorzaakt het veel afval. In Nederland eindigt meer dan 50% van het textiel bij het huishoudelijk afval.
Om de impact van dit textielafval te minimaliseren, treedt op 1 juli 2023 een nieuwe wet in werking: de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid Textiel (UPV Textiel). Op grond van deze nieuwe wet moeten leveranciers en importeurs een steeds groter deel van het afval van kleding die zij op de markt hebben gebracht, recyclen. Ze zijn verantwoordelijk voor de gehele cyclus van hun product. In 2025 moet zeker de helft worden hergebruikt of gerecycled. In 2030 is dit 75%. Dit betekent dat winkels, leveranciers en importeurs óók verantwoordelijk zijn voor de kleding die hun klanten niet meer hoeven.
Wanneer geldt de nieuwe wet?
Het gaat in de UPV Textiel om zowel kleding als huishoudtextiel (tafellinnen, bedlinnen en huishoudlinnen als hand- en theedoeken). Voor deze textielsoorten moeten producenten een inzamelsysteem regelen en financieren. Ook moeten zij zorg dragen voor recycling en hergebruik van dit ingezamelde textiel. Alle verplichtingen gelden alleen voor nieuw gefabriceerde kleding en huishoudtextiel. Voor tweedehandsverkopers gelden de verplichtingen niet.
Wanneer ben je producent?
Op het moment dat je ‘producent’ bent, moet je voldoen aan de verplichtingen uit de UPV Textiel. Maar, wanneer ben je producent? De producent is degene die de eerste is die het textielproduct op de Nederlandse markt aanbiedt. Aan wie dit product wordt aangeboden, maakt daarvoor niet uit. Bij ‘producent’ kan je bijvoorbeeld denken aan een importeur. Dit kan een winkel zijn die direct producten uit het buitenland inkoopt. Ook kan het een groothandel zijn die kleding inkoopt en weer doorverkoopt. Ook buitenlandse aanbieders die direct aan de Nederlandse klant leveren, zijn verplicht zich aan de UPV Textiel te houden. Zij moeten een (rechts)persoon machtigen als vertegenwoordiger. Die vertegenwoordiger zorgt dan dat wordt voldaan aan de verplichtingen uit de wet.
Welke verplichtingen gelden voor de producent?
Vanaf 1 juli 2023 geldt dat een producent binnen 6 weken melding moet maken als hij kleding of huishoudtextiel voor het eerst op de markt aanbiedt. Alle producenten die melding hebben gemaakt moeten daarna ieder jaar verslag uitbrengen aan de overheid. Ieder jaar moeten zij dan vóór 1 augustus verslag doen over hoe de eisen uit de UPV Textiel worden nagekomen. Ook moeten producenten vanaf 2024 melden hoeveel textielproducten ze in de handel hebben gebracht. Vanaf 2026 melden producenten tevens hoeveel textiel ze hergebruiken en recyclen.
Daarnaast moet de producent een passend innamesysteem regelen voor de textielproducten. Dit systeem moet het hele jaar beschikbaar zijn. Ook moeten de producten gratis kunnen worden ingeleverd.[1] Dit kan dan bijvoorbeeld in de winkel waar het gekocht is, of in speciale containers.
Welke gevolgen heeft het niet nakomen van de verplichtingen?
Wanneer een producent zich niet aan de regels houdt, kan dit bestuursrechtelijke én strafrechtelijke gevolgen hebben.
Bestuursrecht
Via het bestuursrecht kan zowel een last onder dwangsom, als een last onder bestuursdwang worden opgelegd. Dit betekent dat aan de producent kan worden verplicht de overtreding te herstellen, waarbij de kosten van herstel voor de producent zijn. Daarnaast kan ook een verplichting tot betaling van een geldsom hieraan worden gekoppeld, als de overtreding niet wordt uitgevoerd.
Strafrecht
Strafrechtelijk gezien is er bij het overtreden van de UPV Textiel sprake van een economisch delict. Wanneer opzettelijk niet aan de regels van de UPV Textiel wordt voldaan, is er sprake van een misdrijf. In overige gevallen is er sprake van een overtreding. De straffen die daarop volgen zijn een geldboete of het stilleggen van het bedrijf.
Hoe gaan bedrijven dit voor elkaar krijgen?
Het recyclen van kleding is niet altijd even makkelijk. Kledingstukken bestaan uit allerlei verschillende materialen (zoals polyester, elastan, katoen, linnen en zijde), die van elkaar gesorteerd moeten worden. Dit is een duur en arbeidsintensief proces. Om die reden wordt ingezamelde kleding nu vaak isolatiemateriaal of vodden.
Subsidies
Daarnaast is het op dit moment voor bedrijven lastig om gerecyclede of duurzaam geproduceerde materialen voor hun kledingstukken te gebruiken. Dit is nog niet (veel) te krijgen op de markt. De UPV Textiel maakt daarom ook subsidies en financiering mogelijk voor onderzoek naar nieuwe recyclingtechnologie.
Slimme oplossingen
Een aantal bedrijven is met slimme oplossingen al goed op weg. Zo worden onderdelen van kleding hergebruikt en zijn er innovatieve naaigarens op de markt die na een behandeling van 70 seconden hun sterkte verliezen. Op die manier kunnen de verschillende materialen van kledingstukken makkelijk worden gescheiden. Ook wordt van oud katoen pulp gemaakt, waarvan later weer nieuwe vezels worden geproduceerd.
Samenwerking
Producenten die het lastig vinden om aan alle wettelijke eisen te voldoen, kunnen zich aansluiten bij een producentenorganisatie. De organisatie zorgt er dan voor dat de producent voldoet aan de verplichtingen, bijvoorbeeld door de verplichte melding bij de overheid te doen en de inzameling van het textielafval te organiseren. Ook de verslaglegging wordt dan voor de producent geregeld. Dit alles in ruil voor een financiële bijdrage.[2]
Conclusie
De UPV Textiel brengt voor producenten van kleding en huishoudtextiel heel wat verantwoordelijkheden en verplichtingen met zich mee. Zo moet er een inzamelsysteem worden geregeld en moet verslag worden uitgebracht van onder andere het aantal textielproducten dat op de markt is gebracht en hoe dit wordt hergebruikt en gerecycled. Al deze eisen zijn er om het textielafval en de invloed daarvan op het milieu zo veel mogelijk in te perken. Heeft u vragen over deze verplichtingen of heeft u naar aanleiding van deze blog andere vragen? Neem gerust contact met ons op.
[1]Dit inleveren mag niet alleen op plekken waar het voor de producent het goedkoopste is om de textielproducten in te nemen. Inleveren moet op meerdere plekken mogelijk zijn.
[2] Op dit moment is Stichting UPV Textiel de producentenorganisatie waar bij aangesloten kan worden. Zie voor meer informatie: https://www.stichtingupvtextiel.nl/.
